کنترل نویز سیستم های تهویه و راهکارهای آن
کنترل نویز نیز مانند تمام معضلات پیش آمده در صنعت باید طبق اصول و مصوبات آن انجام شود. نویز تولید شده توسط فعالیت های صنعتی یا تجاری باید با استانداردهای نویز ارایه شده در ضوابط مربوطه مطابقت داشته باشد.
مشخصاً عملکرد سیستم های تهویه یکی از این فعالیت های تولید کننده نویز است. این مطلب برخی از نکات مهم در خصوص برنامه ریزی برای حل مشکل کنترل نویز را مورد بررسی قرار داده و مختصری از مشکلات بالقوه ایجاد نویز در سیستم های تهویه و راهکارهایی برای کنترل نویز و کاهش آن ارائه خواهد داد.
برنامه ریزی برای کنترل مشکل نویز
جانمایی تجهیزات
جانمایی نصب تجهیزات مختلف در تعیین میزان نویز و تأثیر آن بر گیرنده های حساس (مانند ساختمان های مسکونی و مدارس) نقشی حیاتی دارد.
هر جا که ممکن باشد، تجهیزات بایستی در اتاق های تجهیزات با دیوارهای ضخیم یا با فاصله زیاد از گیرنده های حساس نصب شوند تا مسیر مستقیم انتقال نویز از تجهیزات به گیرنده قطع شود. اگر تجهیزات تولید کننده نویز به هر دلیل در نزدیکی گیرنده نصب شوند، بایستی مقادیر کافی از سیستم های کنترل کننده نویز مورد استفاده قرار گیرد.
انتخاب تجهیزات کم صدا
اصولاً تجهیزات کم صداتر به مراتب گران تر هستند. با این حال در بیشتر مواقع خرید یک دستگاه کم صدا به منظور کاهش نویز به مراتب ارزان تر از خرید یک دستگاه پر صدا و تجهیزات کنترل صدای اضافی تمام می شود.
بیشتر تجهیزات به طور پیش فرض دارای برخی تجهیزات کنترل نویز هستند.
بدیهی است در زمان سفارش تجهیزات میزان نویز تولیدی آنها در نظر گرفته می شود. این مسأله به فروشندگان دستگاه ها اجازه می دهد تا تجهیزات و ابزار مناسب را متناسب با شرایط صوتی مورد نظر فراهم کنند.
نگهداری منظم
به منظور جلوگیری از افزایش نویز تولید شده توسط دستگاه های موجود، لازم است تا دستگاه ها به صورت منظم و برنامه ریزی شده مورد سرویس دوره ای قرار گیرند تا به خوبی عمل کنند و میزان نویز و لرزش آنها کنترل شود.
نگهداری می تواند شامل روانکاری قطعات متحرک، محکم کردن قطعات شل شده، جایگزین کردن قطعات خراب، تنظیم دستگاه و غیره باشد.
اطلاع از مقادیر لرزش در فرکانس های مختلف می تواند به تشخیص دلایل لرزش بیش از حد یا نویز یک دستگاه کمک کند.
مشکلات و راه حل های عملی کنترل نویز سیستم های تهویه
۱ - نویز هوابرد تولید شده توسط چیلرهای هوا خنک
الف) نویز تولید شده توسط چیلرهای هوا خنک می تواند باعث ایجاد مزاحمت های صوتی برای ساختمان های مسکونی مجاور شود. اصلی ترین صدای تولید شده توسط این چیلرها نویز ناشی از حرکت هوا بر اثر جریان اغتشاش در فن های کندانسور و نویز کمپرسور در زمان کارکرد و در زمان های خاموش و روشن شدن سیکل سرمایش است.
ب) راه حل های عملی
• یک سد فیزیکی یا پارتیشن بین دستگاه و ساختمان های مسکونی مجاور قرار داده می شود تا مسیر انتقال نویز را مسدود کند.
• یک محفظه کامل برای قرار دادن چیلر هوا خنک ساخته می شود که در قسمت خروجی فن های کندانسور و قسمت ورودی هوا به محفظه دارای صداگیر است تا نویز ناشی از دستگاه را جذب کند.
• نصب کف شناور برای کاهش انتقال نویز هوابرد از طریق کف طبقه، وقتی که طبقه زیرین به نویز حساس است و موجب کنترل نویز می شود.
۲ - نویز سازه برد ناشی از چیلرهای هوا خنک
الف) مشکلات
لرزش ناشی از عملکرد یک چیلر هوا خنک می تواند از طریق نقاط اتصال ثابت چیلر به سازه ساختمان، در صورتی که عمل لرزه گیری به درستی انجام نشده باشد، به ساختارهای داخلی ساختمان منتقل شود. لرزش منتقل شده ممکن است سازه ساختمان را وادار به تولید نویز کند و این برای ساکنین ساختمان آزار دهنده است.
ب) راه حل های عملی
• زیر پایه های چیلر لرزه گیر قرار داده می شود تا بدین وسیله چیلر از سازه ساختمان جدا شود. و کنترل نویز اعمال می گردد.
۳ - نویز هوابرد ناشی از برج خنک کننده
الف) مشکلات
نویز تولید شده توسط برج های خنک کننده می تواند باعث آزار ساکنین ساختمان های مسکونی مجاور شود. قسمت اصلی این صدا در حقیقت از اغتشاش هوا در فن های کندانسور و پاشش آب از اسپرینکلرهای برج خنک کننده و ریزش آن به درون مخزن جمع آوری آب ایجاد می شود.
ب) راه حل های عملی
• نصب یک سد یا پارتیشن بین دستگاه و ساختمان های مسکونی مجاور برای مسدود کردن مسیر انتقال نویز، قرار دادن پوشش آکوستیک بر روی سطح آب برای کاهش شدت صدای پاشش آب و نصب پوشش آکوستیک بر روی خروجی فن برج خنک کننده.
• ساخت یک محفظه کامل برای برج خنک کننده که در محل خروج هوای فن ها و ورودی هوا به محفظه دارای صداگیر باشد. بدین ترتیب صدای برج خنک کننده جذب شده و مانع از انتقال صدا به فضاهای حساس مجاور می شود.
۴ - نویز سازه برد تولید شده توسط برج خنک کننده
الف) مشکلات
لرزش ناشی از عملکرد برج خنک کننده می تواند از طریق سازه ساختمان در محل اتصال ثابت برج خنک کننده به ساختمان، اگر لرزه گیری مناسب انجام نشده باشد، به فضای داخلی ساختمان انتقال یابد. لرزش انتقال یافته می تواند سازه ساختمان را وادار به تولید نویز کند که سبب آزار ساکنین خواهد شد.
ب) راه حل های عملی
• نصب لرزه گیر زیر پایه های برج خنک کننده که عملاً آن را از سازه ساختمان جدا می کند. و موجب کنترل نویز می شود.
۵ - نویز هوابرد تولید شده توسط فن ها
الف) مشکلات
مشکل نویز تولید شده توسط فن ها می تواند باعث ایجاد نویز در فضاهای مسکونی مجاور شود. بیشترین مقدار این نویز از تأثیر متقابل جریان اغتشاش و سطح تیغه های فن، و لرزش تیغه/ فن ایجاد می شود. نویز به کانال های بالا رونده و پایین رونده یا به فضای محل قرار گیری فن منتقل می شود.
ب) راه حل های عملی
• کاهش سرعت فن ها در ساعات خلوتی.
• هدایت بازشوهای کانال ها به فواصل دور از گیرنده ها.
• نصب صداگیر در محل خروج هوای فن برای جذب نویز تولید شده توسط فن.
• ساخت یک محفظه کامل برای پوشانده فن تا انرژی نویز منتشر شده را جذب کند.
۶ - نویز سازه برد ناشی از فن ها
الف) مشکلات
لرزش تولید شده بر اثر عملکرد یک فن می تواند از طریق سازه ساختمان، وقتی که فن مستقیماً بدون لرزه گیر به سازه متصل است، به فضاهای داخلی ساختمان منتقل شود. لرزش منتقل شده ممکن است سازه ساختمان را وادار به ایجاد نویز کند که طبیعتاً برای ساکنین ساختمان ناخوشایند است.
ب) راه حل های عملی
• نصب یک بلوک اینرسی برای قرار دادن فن بر روی آن به منظور افزایش استحکام و پایداری سیستم تهویه و نصب لرزه گیرها در زیر بلوک اینرسی، و جدا کردن فن از سازه ساختمان.
• نصب رابط های انعطاف پذیر بین فن و کانال و جدا سازی فن از سیستم کانال کشی. جهت کنترل نویز سازه
۷ - نویز هوابرد ناشی از کانال ها
الف) مشکلات
حرکت هوا درون کانال ها سبب لرزش دیواره کانال می شود، این لرزش باعث تولید نویز غرشی درون کانال می شود. به علاوه، نویز درون کانال می تواند به فضای محل قرار گیری کانال هم منتقل شود. همه ی این موارد ممکن است سبب ایجاد نویز آزار دهنده ای شود که ساکنین ساختمان را آزرده خواهد کرد.
ب) راه حل های عملی
• محکم کردن و کمربند زدن بر روی سطح کانالی که دچار لرزش است تا حرکت سطح لرزنده کاهش یابد.
• افزودن مواد میراگر به سطح کانال لرزنده به منظور کاهش لرزش سطح.
• افزودن مواد کامپوزیت جاذب صوت به منظور جذب و کنترل نویز.
نکات مهم درخصوص کنترل نویز
در بالا تنها پیشنهاداتی به عنوان راهکارهای حل مشکل کنترل نویز ارایه شد. در زندگی واقعی، نویز ممکن است توسط بسیاری منابع دیگر نیز تولید شود. در این گونه موارد، ممکن است همزمان نیازمند اعمال چندین راه حل جهت کنترل نویز باشیم.
راه حل های عملی پیشنهادی برای کنترل نویز سطوح مختلف صدا
راه حل های پیشنهادی جهت کنترل نویز سطوح مختلف صدا در حقیقت فقط نقش مرجع را ایفا می کنند. هیچ تضمینی وجود ندارد که هر یک از این راه حل ها بتواند مشکل نویز را کاملاً برطرف کند. در حقیقت بایستی برای دستیابی به بهترین نتیجه، در هر شرایطی با مشاور متخصص در این زمینه مشورت و تبادل نظر انجام شده و راهکارهای ارایه شده به صورت عملی اجرا شوند تا بتوان معضل کنترل نویز را در دست گرفت.
نویسنده : مهندس پدرام بداقی
